Πριν ξεκινήσουμε τις παρουσιάσεις των μεθόδων που έχουν εμπνευστεί άνθρωποι που συντέλεσαν στην εξέλιξη της μελισσοκομίας, και την έκαναν από μια απλή εμπειρική ενασχόληση,.... «επιστήμη», (των ξένων δηλαδή κλασικών μελισσοκόμων ερευνητών και συγγραφέων), θα ασχοληθούμε με μια ακόμα ελληνική μέθοδο.
Αυτή που, αν και δεν διεκδικεί βραβεία καινοτομίας, σύμφωνα με δήλωση του ίδιου του εμπνευστή της, εν τούτοις έχει το δικό της ξεχωριστό βάρος, λόγω του ανθρώπου που την εφάρμοσε.
Του αείμνηστου Νίκου Νικολαϊδη που πολλοί τον αποκαλούν και Πατριάρχη των ελλήνων μελισσοκόμων, συγγραφέα του εξαιρετικού συγγράμματος «Μελισσοκομία – Σύγχρονες Μέθοδοι Εντατικής Εκμετάλλευσης», που θεωρείται το Ευαγγέλιο της ελληνικής μελισσοκομίας.
Αφορά μια μέθοδο με δυο βασίλισσες που εφαρμόζεται κυρίως σε περιοχές με σχετικά πρώιμες (Μάη ή νωρίς τον Ιούνη) και όχι ιδιαίτερα πλούσιες, κύριες ανθοφορίες.
Κατά το συγγραφέα, σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος για εκτροφή νέας βασίλισσας, δεδομένου ότι η ανάπτυξη του Μελισσιού αρχίζει γύρω στα μέσα του Μάρτη.
Το εμπόδιο αυτό το υπερβαίνουμε αν φροντίσουμε να έχουμε έτοιμες βασίλισσες από τον προηγούμενο χρόνο και τις διαχειμάσουμε μέσα σε μικρές παραφυάδες λίγων πλαισίων.(σ.σ.:Ο αναγνώστης θα πρέπει να λάβει υπόψη του πως την εποχή που εφαρμόσθηκε αυτή η μέθοδος δεν υπήρχε η δυνατότητα αγοράς βασιλισσών από βασιλοτρόφους).
![]()
Έτσι, νωρίς την άνοιξη και όταν οι μέλισσες θα αρχίσουν να συλλέγουν γύρη και τα δυνατά μελίσσια να αυξάνουν το γόνο τους, επιλέγουμε ένα καλό μελίσσι με νέα μάνα (σ.σ: περσινή) που βρίσκεται σε διώροφη κυψέλη και πάνω σε αυτό τοποθετούμε το πάτωμα με την παραφυάδα, αφού προηγουμένως έχουμε τοποθετήσει, για πρόνοια, μια μεταλλική σήτα μεταφοράς μελισσιών και έχουμε δημιουργήσεις, στο πάτωμα της παραφυάδας, ιδιαίτερη είσοδο.
Σε 48 ώρες θα πρέπει να αντικαταστήσουμε τη σήτα μεταφοράς με βασιλικό διάφραγμα για να μπορούν οι μέλισσες να κυκλοφορούν ελεύθερα ανάμεσα στα τρία πατώματα. (σ.σ.: Ο χειρισμός αυτός θα γίνει μόνο την πρώτη χρονιά που θα ξεκινήσουμε να εφαρμόζουμε αυτή τη μέθοδο, αφού από τη δεύτερη χρονιά και μετά η διάταξη που περιγράφεται πιο πάνω θα έχει δημιουργηθεί από το φθινόπωρο, όπως θα δούμε και στη συνέχεια).
Το σχήμα 1 δείχνει τη μορφή που θα έχει το μελίσσι μας σε αυτή τη φάση.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η διάταξη αυτή ενισχύει τον πληθυσμό της παραφυάδας με μέλισσες της κάτω διώροφης κυψέλης, που είναι κυρίως νεαρής ηλικίας και επομένως πολύ χρήσιμες για εκτροφή γόνου.
Όταν η κάτω, διώροφη κυψέλη αποκτήσεις 6-7 πλαίσια γόνου, ανεβάζουμε στην παραφυάδα ένα πλαίσιο με εκκολαπτόμενο γόνο ή και ένα με τροφές, αν κρίνουμε ότι απαιτείται, και την ενέργεια αυτή την επαναλαμβάνουμε κάθε βδομάδα.
Με το τρόπο αυτό, το πάνω μελίσσι, η παραφυάδα μας δηλαδή, σύντομα θα αναπτυχθεί και θα ζητήσει πάτωμα, οπότε το μελίσσι μας θα πάρει την ποιο κάτω μορφή (σχημα2).
Αυτό το συνεχίζουμε μέχρι να αρχίσει η ανθοφορία, οπότε κάνουμε τους έξεις χειρισμούς:
-Αχρηστεύουμε τη βασίλισσα της παραφυάδας Π, που έχει ήδη συμπληρώσει δυο χρόνια ζωής.
-Βρίσκουμε τη βασίλισσα του κάτω, διώροφου μελισσιού στο πλαίσιο που βρίσκεται και με τον πληθυσμό που αυτό έχει πάνω του και σχηματίζουμε μια νέα παραφυάδα ΝΠ, που τοποθετούμε ακριβώς δίπλα στην κυψέλη Α/Αο-Π/Πο.
-Αυτή την παραφυάδα την ενισχύουμε με ένα πλαίσιο εκκολαπτόμενου γόνου και ένα με μέλι, και θα είναι εκείνη που θα χρησιμοποιηθεί τον επόμενο χρόνο.
-Στην συνέχεια πάνω στην κυψέλη Α τοποθετούμε την κυψέλη Π, δηλαδή συγκεντρώνουμε στα δύο αυτά σώματα όλο το γόνο. Στο κάτω τμήμα Α όσο το δυνατό περισσότερο γόνο μικρής ηλικίας, ενώ στο Π τον ποιο προχωρημένο γόνο. Από πάνω βάζουμε το πάτωμα Πο και τέλος τοποθετούμε την αποθήκη Γ ή και άλλες αν στο μεταξύ έχουν προκύψει.
Τώρα η διάταξη μας θα έχει τη μορφή που δείχνει το σχήμα 3
Η ορφανή αυτή κυψέλη Α/Π- Πο/Γ, αρχίζει να δημιουργεί βασιλικά κελιά, με πολύ ευνοϊκές συνθήκες, αφού υπάρχει άφθονο μέλι την εποχή εκείνη και πλούσιος πληθυσμός με μεγάλη αναλογία νεαρών μελισσών που είναι πρόθυμες να δημιουργήσουν και τροφοδοτήσουν καλοφτιαγμένα βασιλικά κελιά, ενώ υπάρχουν και άφθονοι, καλοθρεμμένοι κηφήνες.
Υπάρχει όμως ένα σημείο που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή! Η συγκέντρωση όλου του γόνου σε ένα σώμα ενέχει τον κίνδυνο το μελίσσι να σμηνουργήσει με την πρώτη παρθένα βασίλισσα που θα εκκολαφθεί.
![]()
Αυτό όμως αντιμετωπίζεται! Όταν σφραγιστούν όλα τα βασιλικά κελιά, αφήνουμε στο σώμα Α λίγα πλαίσια γόνου, με τα δυο καλύτερα βασιλικά κελιά, τοποθετήσουμε βασιλικό διάφραγμα πάνω από την Α και ανεβάζουμε όλο τον άλλο γόνο στα σώματα Π και Πο, καταστρέφοντας όλα τα άλλα κελιά που φιλοξενούν μελλοντικές βασίλισσες.
Η νέα βασίλισσα εκκολάπτεται, γονιμοποιείται και αρχίζει τις γέννες της όταν η ανθοφορία θα είναι πια στο τέλος της, και επειδή δεν υπάρχει γόνος μικρής ηλικίας για εκτροφή, όλο το μέλι που θα συλλέγουν οι εργάτριες θα αποθηκεύεται. Μία κυψέλη αυτής της δύναμης, μπορεί να γεμίσει δύο πατώματα με μέλι σε μικρό σχετικά διάστημα ανθοφορίας.
Κατά τον τρύγο αφήνουμε άθικτα τα δυο κάτω πατώματα (Α/Π), όπου το δεύτερο, εφ όσον έχει πολύ μέλι, γίνεται τροφαποθήκη, ενώ τρυγάμε όλα τα άλλα πατώματα (Πο/Γ).
Μετά τον τρύγο μεταφέρουμε την παραφυάδα ΝΠ και την τοποθετούμε πάνω στην τρυγημένη κυψέλη Α/Π , αφού παρεμβάλλουμε το διπλό τελάρο μεταφοράς από συρματόπλεγμα.
Έτσι η κυψέλη αποτελείται από Α/Π –ΝΠ , που θα διαχειμάσει ως την επόμενη άνοιξη, και θα έχει και πάλι την ποιο κάτω μορφή (σχέδιο4)’
Με τον τρόπο αυτό η παραφυάδα διαχειμάζει καλύτερα, επωφελούμενη από τη ζέστη της κάτω δυνατής κυψέλης. Εννοείται ότι η παραφυάδα ΝΠ πρέπει να εφοδιάζεται με αρκετό μέλι για ασφαλή διαχείμαση.
Στον κάτω εμβρυοθάλαμο Α η νέα βασίλισσα γεννά εντατικά, αφού υπάρχει αφθονία τροφής και έτσι ο πληθυσμός της ανανεώνεται το φθινόπωρο και εξασφαλίζεται η καλή της διαχείμαση.
Με τη μέθοδο αυτή εξασφαλίζεται σοδειά και σε φτωχές περιοχές, αλλά συγχρόνως επιτυγχάνεται και η ανανέωση της βασίλισσας, με τρόπο σχεδόν αυτόματο.
![]()
Τέλος ένα ακόμα πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι, μετά την αφαίρεση των δυο βασιλισσών, ο εμβρυοθάλαμος Α γεμίζει με άφθονη γύρη, αφού δεν υπάρχει γόνος να τον καταναλώσει και, όπως γνωρίζουμε, η γύρη έχει μεγάλη σπουδαιότητα, για τη γρήγορη και απρόσκοπτη, ανάπτυξη των μελισσιών την άνοιξη.
Κλείνοντας και αυτή την παρουσίαση, θα θέλαμε να επαναλάβουμε αυτό που πολλές φορές έχουμε πει και έχουμε γράψει. Σκοπός αυτής της σειράς των άρθρων είναι να παρουσιάσουμε με απλό, κατανοητό αλλά κυρίως αντικειμενικό τρόπο, τις γνωστότερες μεθόδους εντατικής μελισσοκομίας, όπως τις έχουν περιγράψει οι εμπνευστές τους, και σε καμιά περίπτωση να τις κρίνουμε, να τις συγκρίνουμε ή να τις σχολιάσουμε.
Τη δουλειά αυτή την αφήνουμε για εσάς τους αναγνώστες, που μέσα από αυτά τα άρθρα θα αποκτήσετε μια ολοκληρωμένη και σφαιρική αντίληψη των μεθόδων αυτών, σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο, κάτι που θα σας βοηθήσει να αποφασίσετε ποια από όλες είναι στα δικά σας μέτρα και ταιριάζει περισσότερο στις δικές σας ιδιαίτερες ανάγκες.
Επιμέλεια : Μανόλης Δερμάτης συγγραφέας του βιβλίου <<ιστορία μιας βασίλισσας>> (Εκδόσεις μελισσοκομική επιθεώρηση).
Εξερευνώντας τον θαυμάσιο και εκπληκτικό κόσμο της μέλισσας
Ορεινή Μέλισσα
