Τη φράση «το Μάρτη μετράμε τα μελίσσια», των παλιών μελισσοκόμων, την έχουμε χρησιμοποιήσει αρκετές φορές σε διάφορα άρθρα μας, γιατί πιστεύουμε στην διαχρονική της αλήθεια!
Πράγματι, μόνο κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μάρτη - όταν η άνοιξη έχει συνήθως κάνει για τα καλά την παρουσία της – μπορούμε να είμαστε σίγουροι πόσα από τα μελίσσια μας έχουν καταφέρει να ξεχειμωνιάσουν με επιτυχία, αλλά και όσα τα κατάφεραν, σε τι κατάσταση βρίσκονται.
Ο Μάρτης ήδη τρέχει, και αρχίζουν σιγά-σιγά να καταγράφονται τα πρώτα συμπεράσματα από τους περισσότερους συνάδελφους μελισσοκόμους. Δυστυχώς όμως, αλλά τα συμπεράσματα αυτά δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά, αφού οι απώλειες που σημειώθηκαν σε μελίσσια, είναι πολύ πάνω από αυτές του μέσου όρου – όπως έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια στη Ελλάδα. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις, οι απώλειες αυτές έφτασαν ακόμα και το 15%, που είναι ποσοστό σχεδόν τριπλάσιο του μέσου όρου!
Όπως είναι φυσικό, ο προβληματισμός ανάμεσα στους συνάδελφους μελισσοκόμους είναι μεγάλος και πολλοί από αυτούς αναρωτιόνται τι έφταιξε και είχαμε αυτό το αποτέλεσμα.
Κάποιοι επικαλούνται τον «βαρύ» χειμώνα, κάποιοι τον παρατεταμένο χειμώνα και κάποιοι άλλοι... την ατυχία τους!
Εμείς θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εξήγηση στο φαινόμενο αυτό, το οποίο είχαμε προβλέψει σε κάποια άρθρα μας και για το οποίο είχαμε κάνει μια έμμεση αναφορά στο άρθρο μας με τίτλο; «Έλληνες μελισσοκόμοι:Αν δεν αλλάξουμε γραμμή πλεύσης θα πέσουμε σε βράχια!»
Οι αυξημένες απώλειες που είχαμε σε μελίσσια αυτό το χειμώνα δεν οφείλονται στον βαρύ και παρατεταμένο χειμώνα. Αυτό αποτελεί μια απλούστευση και είναι μια εύκολη προσέγγιση σε ένα αρκετά σύνθετο ζήτημα. Όπως θα σας παραθέσουμε στη συνέχεια, υπάρχουν μια σειρά από άλλες αιτίες πολύ πιο σοβαρές που αγγίζουν... εμάς τους ίδιους τους μελισσοκόμους.
Προηγουμένως όμως θα πρέπει να σας υπενθυμίσουμε αυτό που έχουμε πει και έχουμε γράψει πολλές φορές: Τα μελίσσια δεν χάνονται από το κρύο – αλλά και αν κάποτε γίνει αυτό, το κρύο είναι η αφορμή και όχι η αιτία της απώλειας. Το τι ακριβώς σημαίνει αυτό – για όσους δεν το κατάλαβαν – θα το εξηγήσουμε ευθύς αμέσως, όπου θα προσπαθήσουμε να δώσουμε τη δική μας εξήγηση σε αυτό το φαινόμενο.
Μια πρώτη αιτία των μεγάλων απωλειών είναι η αλόγιστη συμπεριφορά μας απέναντι στα μελίσσια μας, που σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται ακόμα και ληστρική! Αναφερόμαστε φυσικά στην πρακτική που εφαρμόζουν πολλοί μελισσοκόμοι, να τρυγάνε μέχρι «στάλας», όλα τα αποθέματα των μελισσιών τους, ακόμα και τα «στρατηγικά τους αποθέματα», αυτά της φθινοπωρινής συλλογής τους, που είναι απαραίτητα για να ξεχειμωνιάσουν.
Το φαινόμενο αυτό έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, όπου το μέλι από το φθινοπωρινό ρείκι (κισούρι), έχει αρχίζει να αναγνωρίζεται και να προτιμάται από τους καταναλωτές, οι οποίοι και είναι διατεθειμένοι να το αγοράσουν σε «καλές» τιμές. Αυτό βάζει σε πειρασμό πολλούς συναδέλφους, οι οποίοι τρυγάνε αυτό το μέλι από τα μελίσσια τους, αφήνοντας τα να ξεχειμωνιάσουν αποκλειστικά και μόνο με υποκατάστατα φυσικών τροφών.
Όμως, κάτι η αμέλεια μερικών μελισσοκόμων να τροφοδοτούν όσο συχνά χρειάζεται τα μελίσσια τους, κάτι η οικονομική κρίση που έχει στεγνώσει οικονομικά πολλούς από τους συναδέλφους, σε σημείο να μην έχουν διαθέσιμα χρήματα για να αγοράσουν έτοιμες τροφές για τα μελίσσια τους, κάτι το γεγονός πως οι μέλισσες δεν έχουν γεννηθεί για να ξεχειμωνιάζουν καταναλώνοντας μόνο παράγωγα της ζάχαρης - πολλά από τα οποία μάλιστα είναι και αμφιβόλου ποιότητας - πολλά μελίσσια δεν τα καταφέρνουν να ξεχειμωνιάσουν.
Ιδιαίτερα, αν ο χειμώνας είναι βαρύς, όπως ο φετινός, τα μελίσσια χρειάζονται μεγάλα αποθέματα τροφών για να μπορέσουν να κρατήσουν σε ανεκτά επίπεδα τη θερμοκρασία της μελισσόσφαιρας κατά τη διάρκεια των κρύων ημερών και να φτάσουν με επιτυχία στην άνοιξη. Αν αυτά δεν υπάρχουν ή αν υπάρχουν αλλά είναι κακής ποιότητας, τότε τα μελίσσια χάνονται. Και ενώ, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται πως χάνονται από το κρύο, αυτά χάνονται από έλλειψη επάρκειας - ποσοτικής ή ποιοτικής - τροφών!
Μια άλλη αιτία που χαθήκανε φέτος το χειμώνα τόσα πολλά μελίσσια, είναι η Βαρρόα, που έδρασε τόσο άμεσα, όσο και έμμεσα. Γράφοντας σε προηγούμενο άρθρο μας για την έξαρση της βαρρόα που υπάρχει, είχαμε προειδοποιήσει για αυτόν τον κίνδυνο. Όμως δεν έφταιξε μόνο η μεγάλη προσβολή των μελισσιών από το καταστρεπτικό αυτό παράσιτο – άμεση αιτία.
Πολλά μελίσσια χάθηκαν επίσης και από την κακή ή υπερβολική εφαρμογή χημικών σκευασμάτων, στην προσπάθεια των συναδέλφων μελισσοκόμων να αντιμετωπίσουν την τεράστια αυτή απειλή – έμμεση αιτία! Ιδιαίτερα κάποια σύγχυση που δημιουργήθηκε μεταξύ των νέων κυρίως μελισσοκόμων, για την περιεκτικότητα και την εφαρμογή του οξαλικού οξέως, έγινε αιτία να χαθούν φέτος πολλά μελίσσια.
Ένας τρίτος λόγος που χάθηκαν πολλά μελίσσια κάποιων συναδέλφων, είναι η κακή κατάσταση του εξοπλισμού τους. Μελισσοκόμοι που είχαν κυψέλες κακά συντηρημένες, με τρύπες, χαραμάδες και πετσικαρίσματα ή άλλες που δεν έχουν βαφτεί εδώ και πολλά χρόνια, ή και κάποιες άλλες που δεν έχουν την ικανότητα να απορροφούν και να αποβάλουν ένα μέρος της εσωτερικής υγρασίας του μελισσιού, δεν κατάφεραν να κρατήσουν ένα σωστό περιβάλλον για τα μελίσσια που φιλοξενούσαν, λόγω των συνεχών και έντονων βροχοπτώσεων του φετινού χειμώνα – κάτι που συνεχίζεται και τις πρώτες βδομάδες της άνοιξης.
Η ύπαρξη υψηλής υγρασίας, από τη μεριά της, ευνοεί, όπως όλοι γνωρίζουμε, την έξαρση της νοζεμίασης. Έτσι παρατηρήθηκε προσβολή πολλών μελισσιών από τη νέα μορφή νοζεμίασης που είναι ιδιαίτερα ύπουλη και καταστροφική, αφού δρα υπόγεια και αθόρυβα και δε δίνει κάποια σημάδια... αναγνώρισης.
Η ασθένεια αυτή, που όπως γνωρίζουμε υπάρχει σε λανθάνουσα κατάσταση σε κάθε μελίσσι, βρήκε πρόσφορο έδαφος φέτος, λόγω των πολλών βροχοπτώσεων, που είχαν σαν συνέπεια πολλές παλιές ή κακά συντηρημένες ή ακατάλληλες κυψέλες να «προσφέρουν», στα μελίσσια που φιλοξενούσαν, συνθήκες διαρκούς υγρασίας. Αυτό, σε συνάρτηση της ελλιπούς ή κακής διατροφής των μελισσιών, για λόγους που περιγράψαμε πιο πάνω, προκάλεσε φέτος μια μεγάλη έξαρση αυτού του παθογόνου!
Κλείνοντας το σημερινό μας άρθρο, θα συμβουλεύαμε τους φίλους αναγνώστες να διαθέσουν λίγο από το χρόνο τους για να διαβάσουν το παλαιότερο άρθρο μας:
Όσοι ακολουθήσουν τη συμβουλή μας, όχι μόνο θα ωφεληθούν από το μήνυμα που δίνει αυτό το άρθρο, που εκτός των άλλων, μας καλεί να "επαναπροσδιορίσουμε"τη θέση μας σαν μελισσοκόμοι,μα επί πλέον και θα διασκεδάσουν, από την χιουμοριστική ιστορία που περιγράφεται σε αυτό.
Επιμέλεια: Μανόλης Δερμάτης, μελισσοκόμος, συγγραφές, ερευνητής.
www.promelis.gr -- promelis@hotmail.gr
